Pionierski projekt poznańskich naukowców. Pierwszy taki w Polsce i może na świecie

Chodzi o hodowlę owiec.

W obliczu rosnącego zainteresowania wpływem przyrody na zdrowie psychiczne człowieka naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, we współpracy z OneHealth Polska, rozpoczynają pionierski projekt. Powstaje pierwsze w Polsce, a być może także na świecie, stado owiec przeznaczone wyłącznie do celów terapeutycznych. W tym przedsięwzięciu nie liczy się produkcja wełny, mięsa ani mleka, lecz wyłącznie obecność tych wyjątkowych zwierząt. Projekt realizowany jest w malowniczej scenerii nad rzeką Wełną w Kowanówku.

"Liczymy, że to nie tylko terapia, ale także krok ku odbudowie polskiego krajobrazu i zachowaniu rodzimych ras zwierząt" - podkreślają zaangażowane w projekt osoby.

Jak podkreślają naukowcy, coraz liczniejsze badania potwierdzają, że kontakt z naturą odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia psychicznego. Animaloterapia, czyli terapia wspomagana obecnością zwierząt, od dawna wpisuje się w ten nurt, jednak tradycyjnie opiera się na bezpośrednim kontakcie fizycznym, takim jak dotyk, głaskanie czy karmienie. Nowatorskie podejście do terapii z udziałem owiec wprowadza model "na dystans", zbliżony do birdwatchingu, w którym już sama obserwacja zwierząt przynosi ukojenie i wewnętrzne wyciszenie.

"To mi szczególnie bliskie, bo obserwacja zwierząt na odległość pozwala na głębokie zanurzenie w ich świecie bez ingerencji. Owce, z ich spokojnym rytmem życia, stają się idealnym medium do takiej terapii" - podkreśla prof. dr hab. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, współpomysłodawca projektu i znany ornitolog. Prof. Tryjanowski, którego prace często łączą ekologię z aspektami zdrowia ludzkiego, widzi w tym przedsięwzięciu naturalne przedłużenie swoich badań nad wpływem przyrody na psychikę.

Projekt wpisuje się w coraz popularniejszą koncepcję ekopsychiatrii, zgodnie z którą zdrowie psychiczne człowieka jest ściśle powiązane z otaczającym środowiskiem naturalnym. Jednocześnie wykracza poza te założenia, łącząc się z ideą One Health - holistycznym podejściem, w którym zdrowie ludzi, zwierząt i całych ekosystemów postrzegane jest jako wzajemnie zależna całość. "Owce i kontakt z nimi to nie tylko relaks, ale także praktyczne zastosowanie One Health. Poprzez takie inicjatywy pokazujemy, jak przyroda może wspierać terapię, jednocześnie dbając o bioróżnorodność" - mówi Monika Bartkowiak, prezes OneHealth Polska.

Od pierwszej koncepcji do materializacji minęło ponad rok. "Podchodziliśmy do tego pieczołowicie, konsultując każdy krok z ekspertami z zakresu zootechniki, psychiatrii i ekologii. Chcieliśmy stworzyć coś bezpiecznego zarówno dla ludzi, jak i zwierząt" - wyjaśnia prof. Tryjanowski. Wybór padł na rasę wrzosówka, jedną z najstarszych polskich ras owiec, doskonale dostosowaną do lokalnych warunków. "Wrzosówki są odporne na choroby, trudne warunki środowiskowe i niskiej jakości paszę. Ich drobna budowa ciała ułatwia utrzymanie, a ekologiczny chów wspiera ochronę krajobrazu, działają jak naturalne "kosiarki", zapobiegając zarastaniu łąk. Wrzosówki to nie tylko zwierzęta gospodarskie, ale także ikona polskiego dziedzictwa rolniczego" - dodaje prof. dr hab. Jacek Wójtowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, zaangażowany w selekcję stada.

Zakupione owce pochodzą z jednego z najlepszych stad zarodowych wrzosówki polskiej. Prof. Wójtowski podkreśla, że projekt - poprzez przykład - może przyczynić się do popularyzacji tej rasy, która po latach spadku liczebności zasługuje na renesans.

Bardzo istotnym jest miejsce realizacji projektu. Całość zlokalizowana jest nad rzeką Wełną, w Kowanówku - miejscu o bogatej historii uzdrowiskowej. "Dziś, w ramach projektu, współpracujemy z lekarzami psychiatrami, wykorzystując urok tego miejsca. To pierwszy krok do czegoś większego, może nawet szerszej sieci terapeutycznych inicjatyw" - mówi Monika Bartkowiak.

Samo przebywanie wśród owiec wycisza i relaksuje. "Na świecie rozwijają się terapie związane z owcami, ale nasz model jest unikalny: pokój połączony z owczarnią umożliwia bezpieczne podglądanie życia zwierząt - bez ryzyka dla obu stron. Równie interesująca będzie możliwość obserwacji zachowań społecznych owiec w kontakcie z obsługą i podczas wypasu umożliwiając określenie pozycji poszczególnych osobników w hierarchii stada. Nasze owce korzystają z zarastającego pastwiska o bardzo zróżnicowanym składzie botanicznym. Odpowiednia organizacja wypasu kwaterowego poszerzy naszą wiedzę o preferencjach smakowych zwierząt i wybiórczości pokarmu, a w wymiarze długoterminowym, także o wpływie wypasu na wegetację niektórych gatunków roślin" - tłumaczą realizujący projekt.

Od blisko miesiąca wyspę w Kowanówku zamieszkuje stado dziesięciu owiec wrzosówek, a już wkrótce rozpoczną się tam terapeutyczne spacery. To nie tylko terapia, ale także szansa na zachowanie owiec w polskim krajobrazie nizinnym. "Może to być zmiana paradygmatu, podobna do ewolucji roli koni: od zwierząt pociągowych po towarzyszy sportu i rekreacji" - sugerują profesorowie Tryjanowski i Wójtowski.

"Projekt to doskonały przykład współpracy nauki z praktyką - niestandardowy model, gdzie uniwersytet spotyka się z organizacją non-profit"- informuje Iwona Cieślik, rzeczniczka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. "OneHealth Polska i Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu zapraszają do śledzenia postępów projektu. Więcej informacji na mediach społecznościowych partnerów"- dodaje.