Inne spojrzenie na Wzgórze Przemysła

Forum Wirtua to projekt dyplomowy Macieja Armanowskiego, studenta Wydziału Architektury i Urbanistyki na Politechnice Poznańskiej. Autor proponował upamiętnić Zamek Przemysła w sposób symboliczny, przy zastosowaniu naturalnych materiałów i najnowszych trendów w architekturze.

Maciej Armanowski pochodzi z Sieradza. Gdy przyjechał do Poznania 3 lata temu, od razu przykuło jego uwagę znajdujące się parę kroków od Starego Rynku niezagospodarowane Wzgórze Przemysła. Przyjrzał się uważnie tej przestrzeni i prześledził debatę wokół odbudowy zamku. W tym czasie był już wybrany historyzujący, krytykowany w środowisku architektów projekt rekonstrukcji Zamku Przemysla. Maciej Armanowski postanowił jednak stworzyć dla niego alternatywę. Projekt dyplomowy Forum Wirtua został przez niego obroniony we wrześniu 2009 r. Jego promotorem był prof. Jerzy Gurawski. Obecnie Maciej Armanowski działa w pracowni MOM Architects.

Maciej Kabsch: Pan również chciałby powstrzymać "Zamek Gargamela"?

Maciej Armanowski: Ja nie jestem przeciwnikiem odbudowy zabytków, o ile robi się to tak jak one w rzeczywistości wyglądały. W przeciwnym razie to prowadzi do okłamywania ludzi. Pamiętajmy, że projekt nowego Zamku Przemysła jest kwestionowany przez historyków sztuki. Konkurs architektoczniczny na jego odbudowę zamku rozpisano na takich warunkach, że nie dało się w tym miejscu zaprojektować niczego innego niż obiekt historyzujący, odwołujący się do koncepcji Zbigniewa Zielińskiego z czasów powojennej odbudowy Starego Rynku. To spowodowało, że wielu dobrych architektów nie przystąpiło w ogóle do rywalizacji.

Nowoczesność to jedyna alternatywa?

Jedyną dobrą alternatywą byłoby zrobienie otwartego konkursu architektocznicznego, który pozwoliłby zbudować tam coś na dzisiejsze czasy, co by upamiętniało zamek współczesnym językiem. W moim projekcie np. zamiast wieży jest dziura w dachu, czyli jakby symbolizujący ją negatyw. Proponowałem też powstanie w środku sali multimedialnej, w której byłby prezentowany wygląd historycznego zamku na podstawie wciąż uaktualnianej wiedzy archeologów.

Zwolennicy historyzującego projektu ostrzegali przed budową na wzgórzu budynku modernistycznego, który mógłby się stać kolejnym, nie lubianym przez mieszkańców "Arsenałem".

To tylko ich chwyt marketingowy, podnoszony po to, aby mieć publiczność zwrócona w swoją stronę.

Na świecie nie buduje się wymyślonych zabytków. Przytaczany przez Komitet Odbudowy Zamku Przemysła zamek królewski w Berlinie będzie rekonstruowany na podstawie dokładnych zdjęć i planów. Podobnie było w Warszawie. Warto tymczasem zwrócić uwagę na nowoczesne Muzeum Archidiecezjalne Petera Zumthora w Kolonii. To uznane dzieło architektury powstało w miejscu gotyckiego kościoła zniszczonego w czasie wojny. Budowano je z materiałów naturalnych, z cegły specjalnie wymyślonej i stworzonej dla potrzeb tego projektu. Nowy gmach eksponuje zachowane ruiny starego kościoła. Świetnym projektem jest też nowe muzeum pod Akropolem w Atenach.

Pana projekt proponował zwrócenie się wzgórza w stronę Placu Wielkopolskiego.

Chciałem by była to nie tylko sensowna koncepcja architektoniczna, ale i urbanistyczna. Na zboczu Wzgórza Przemysła od strony placu Wielkopolskiego wytworzyła się fatalna przestrzeń. Tam jest urwana kamienica. Na wzgórze wychodzi jej ślepa ściana. Nie można tam pewnie nic postawić, ponieważ zasłaniałoby obecny budynek Raczyńskiego na wzgórzu. Zaproponowałem więc modernistyczne skrzydło sensownie domykające tą przestrzeń i stanowiące integralną część zamku.