Rośnie liczba osób zakażonych HIV. Wielu z nich nawet nie wie, że są nosicielami. Nie chodzi tylko o środowiska homoseksualne

Dziś przypada Światowy Dzień AIDS.

Z tej okazji redakcja epoznan.pl przeprowadziła wywiad z dr Błażejem Rozpłochowskim, który na co dzień sprawuje opiekę nad pacjentami zakażonymi HIV w Poradni Nabytych Niedoborów Odporności w Wielospecjalistycznym Szpitalu Miejskim im. Józefa Strusia w Poznaniu.

Wciąż pokutuje przekonanie o tym, że dodatni test na HIV zwiastuje rychłą śmierć. Nie każdy wie, że z HIV można żyć. Kiedy najlepiej wykonać test? Czy szybkie wykrycie wirusa ma znaczenie?

- Test w kierunku zakażenia powinien wykonać każdy, kto miał choć jedną sytuację ryzykowną w życiu. Zakażenie HIV przenosi się drogą kontaktów seksualnych (zarówno heteroseksualnych, jak i homoseksualnych) przez krew oraz w ciąży z matki na dziecko. Zatem test w kierunku HIV powinien wykonać każdy, kto miał niezabezpieczony stosunek seksualny czy stosował narkotyki dożylne. Test w kierunku HIV (test IV generacji - wykrywający przeciwciała anty-HIV i antygen p24) można wykonać już 6 tygodni po ryzykownym zachowaniu.

Wczesne wykrycie HIV ma ogromne znaczenie. Wczesna diagnoza daje możliwość szybkiego wdrożenia terapii antyretrowirusowej i normalnego, długiego życia.

Wiele osób boi się ludzi zakażonych wirusem HIV, a jak wiadomo, do zakażenia nie dochodzi drogą kropelkową.

- W codziennym funkcjonowaniu nie należy obawiać się osób żyjących z HIV. Zakażenie HIV nie przenosi się przez podanie ręki, korzystanie ze wspólnej łazienki, używanie wspólnych sztućców itd. Warto wspomnieć o U=U (Undetectable = Untransmittable), w Polsce N=N (Niewykrywalny = Niezakażający). Osoby, które przyjmują regularnie leki antyretrowirusowe i mają udokumentowaną niewykrywalną wiremię (poziom wirusa) przez okres dłuższy niż pół roku, nie są zakaźne dla innych osób drogą kontaktów seksualnych.

Jakie są objawy zakażenia wirusem HIV?

- Objawy zakażenia HIV zależą od fazy tej choroby. W początkowym okresie - tzw. ostrej chorobie antyretrowirusowej mogą wystąpić objawy podobne do grypy (najczęściej: gorączka, ból gardła, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka). Następnie choroba przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Pojawiają się one wraz ze stopniowym upośledzeniem odporności. Mogą wystąpić np. rozległy półpasiec, nawracające zapalenia płuc, grzybica jamy ustnej, przewlekła biegunka, nawracająca gorączka. W najbardziej zaawansowanej fazie zakażenia - AIDS mogą wystąpić zakażenia oportunistyczne i choroby nowotworowe.

W jakim środowisku najczęściej dochodzi do zakażenia HIV? Czy prawdą jest, że wśród osób homoseksualnych najczęściej dochodzi do zakażenia?

- Epidemiologia zależy od regionu świata. W krajach Europy zachodniej dominuje droga kontaktów seksualnych między mężczyznami (MSM). Należy podkreślić, że nie dotyczy ona tylko osób identyfikujących się jako homoseksualne. Nie używamy obecnie określeń "grupa ryzyka" -ryzykowne są podejmowane zachowania.

Co powinna zrobić osoba, u której wynik testu na obecność wirusa HIV jest dodatni? Jaki powinna wykonać pierwszy krok?

- W przypadku dodatniego (reaktywnego) wyniku testu w kierunku HIV należy zgłosić się do Poradni Nabytych Niedoborów Odporności. Do poradni nie jest wymagane skierowanie, ale konieczna jest telefoniczna rezerwacja wizyty.

Co w przypadku, gdy osoba zakażona HIV nie wie, że jest nosicielem? Po jakim czasie mogą pojawić się objawy? Czy AIDS, to droga do śmierci?

- Zakażenie bezobjawowe może trwać od 1,5 roku do 15 lat. Po tym czasie mogą zacząć pojawiać się różne objawy. Nieleczone zakażenie HIV prowadzi do rozwoju AIDS i śmierci.

Jak powinniśmy chronić się przed zakażeniem HIV?

- Stosowanie prezerwatyw, stosowanie PReP (profilaktyka przedekspozycyjna), stosowanie własnej igły i strzykawki w przypadki osób przyjmujących na*kotyki dożylne, badanie w kierunku HIV na początku związku z nowym partnerem/partnerką.

Czy ciężarna kobieta zakażona HIV może urodzić zdrowe dziecko?

- Tak. Kobieta zakażona HIV skutecznie leczona antyretrowirusowe może urodzić zdrowe dziecko. Ryzyko zakażenia dziecka w takiej sytuacji jest bardzo niskie. Dzieci matek zakażonych HIV objęte są specjalistyczną opieką, otrzymują dodatkowe leki mające na celu zminimalizowanie ryzyka zakażenia odmatczynego.

Czy zakażona kobieta może karmić piersią dziecko?

- Karmienie piersią przez kobiety zakażone HIV nie jest powszechnie zalecane. Można rozważyć je wyłącznie, gdy kobieta jest skutecznie leczona ARV i spełnia kryteria medyczne.

Czy są zawody, których nie może wykonywać osoba zakażona HIV?

- Nie.

Czy w Polsce liczba zakażonych z roku na rok maleje? Czy wręcz odwrotnie?

- Liczba zakażonych HIV w Polsce rośnie. Rok 2023 uchodzi za rekordowy - blisko 2.900 zarejestrowanych przypadków HIV.

Zapytaliśmy Pana Doktora Rozpłochowskiego, jakie ma przesłanie dla osób, których zachowanie wiąże się z ryzykiem zakażenia?

- Uważam, że każdy dorosły choć raz w życiu powinien wykonać test w kierunku HIV. Osoby, które mają częste zachowania ryzykowne powinny badać się regularnie. Ponadto w życiu codziennym należy dążyć do minimalizowania ryzyka zakażenia HIV. Osoby, które podejmują ryzykowne zachowania powinny rozważyć stosowanie PReP. W przypadku, gdy dojdzie do sytuacji ryzykownej należy pamiętać o możliwości zastosowania profilaktyki poekspozycyjnej zakażenia HIV (PEP) - dodał doktor Błażej Rozpłochowski.