Rozwód na porządku dziennym, a konkubinat w natarciu - jak Polacy tworzą związki na własnych zasadach
Mecenasi Artur Pięta i Piotr Sieńko opowiadają o rozwodach, związkach partnerskich i tym, jak zmieniają się oczekiwania Polaków wobec relacji formalnych.
W Polsce liczba rozwodów wciąż rośnie, szczególnie w dużych miastach. Mówi się, że co drugie małżeństwo kończy się rozwodem. Jak Panowie to oceniają?
Mecenas Artur Pięta: To prawda, rozwody stają się coraz powszechniejsze, zwłaszcza w dużych miastach. Można zauważyć, że zarówno społeczeństwo, jak i prawo dostosowują się do nowych realiów, w których rozwód przestaje być tematem tabu. Z roku na rok widzimy, że ludzie coraz śmielej podejmują decyzje o zakończeniu małżeństwa, gdy nie są już szczęśliwi.
Mecenas Piotr Sieńko: Myślę, że jest to po części związane ze wzrostem świadomości prawnej Polaków. Dzisiejsze pokolenia oczekują od związku czegoś więcej niż tylko formalnej więzi. Chcą partnerstwa opartego na wspólnych wartościach i wzajemnym szacunku. Jeżeli te fundamenty zaczynają się kruszyć, coraz więcej osób decyduje się zakończyć związek, zamiast tkwić w nieudanym małżeństwie dla samej formalności.
Jak wygląda proces rozwodowy? Czy jest to trudna procedura?
Mecenas Pięta: Rozwód sam w sobie jest dość złożonym procesem, zarówno od strony emocjonalnej, jak i formalnej. Całość zaczyna się od wniesienia pozwu rozwodowego do sądu. W nim strony muszą wskazać przyczyny rozpadu małżeństwa, a także swoje żądania dotyczące podziału majątku, opieki nad dziećmi, alimentów i innych kwestii. Jeżeli małżonkowie są zgodni co do zakończenia związku i pozostałych spraw, to procedura może trwać kilka miesięcy. W przeciwnym razie, szczególnie gdy są spory co do opieki nad dziećmi lub podziału majątku, rozwód może ciągnąć się latami.
Mecenas Sieńko: Warto pamiętać, że w polskim prawie do uzyskania rozwodu konieczne jest stwierdzenie trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Muszą zatem istnieć dowody, że między małżonkami nie ma już więzi emocjonalnych, fizycznych ani gospodarczych. Jeśli te więzi w jakimkolwiek stopniu nadal istnieją, sąd może oddalić pozew rozwodowy. W praktyce jednak, jeśli obie strony są zgodne co do rozwodu, zazwyczaj sąd wydaje wyrok zgodny z ich wolą.
Wzrasta również popularność związków partnerskich, zwanych konkubinatami. Dlaczego tak się dzieje?
Mecenas Pięta: Związki partnerskie są coraz bardziej popularne, ponieważ nie wymagają formalizacji w postaci małżeństwa. Dla wielu osób jest to atrakcyjna opcja, która pozwala na zachowanie wolności i elastyczności, jakie niesie życie bez zobowiązań formalnych. Wiele osób żyje w konkubinacie, bo nie widzi potrzeby zawierania ślubu, a jednocześnie chce tworzyć trwały związek.
Mecenas Sieńko: Co ciekawe, konkubinat można w pewnym sensie "uporządkować" od strony prawnej. Strony mogą zawierać różne umowy cywilnoprawne regulujące ich wspólne życie. Przykładowo, mogą spisać umowy dotyczące wspólnego majątku, podziału wydatków, a nawet ustalenia opieki nad dziećmi w przypadku ewentualnego rozstania. W ten sposób, bez formalizowania związku jako małżeństwa, mogą zabezpieczyć swoje interesy i zdefiniować wzajemne prawa oraz obowiązki.
Czy takie umowy są wiążące i czy rzeczywiście zabezpieczają obie strony?
Mecenas Pięta: Tak, jak najbardziej. Umowy cywilnoprawne są wiążące, a ich postanowienia mogą być skutecznie dochodzone przed sądem, jeżeli zostaną spisane zgodnie z prawem. Przykładowo, mogą one obejmować kwestie wspólnego majątku, co w przypadku konkubinatu może być szczególnie istotne. Jeżeli partnerzy kupują razem mieszkanie lub podejmują wspólne inwestycje, dobrze jest uregulować kwestie własności na piśmie. W przeciwnym razie, w razie rozstania, może dojść do sporu, którego finał nie zawsze jest korzystny dla obu stron.
Mecenas Sieńko: Warto dodać, że takie umowy można z czasem zmieniać, dostosowując je do nowych potrzeb i sytuacji. Oczywiście, nie rozwiązuje to wszystkich problemów - na przykład w Polsce nadal nie ma możliwości dziedziczenia przez partnera w konkubinacie, jeżeli nie zostanie sporządzony testament. Dlatego partnerzy w konkubinacie często decydują się na dodatkowe zabezpieczenia, takie jak testament czy pełnomocnictwa do zarządzania majątkiem na wypadek nieprzewidzianych okoliczności.
Jakie są główne różnice między małżeństwem a konkubinatem, jeśli chodzi o prawa i obowiązki?
Mecenas Pięta: W małżeństwie prawa i obowiązki wynikają z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Mamy tam przepisy regulujące kwestie wspólnoty majątkowej, dziedziczenia oraz obowiązków alimentacyjnych po rozwodzie. Natomiast konkubinat to związek nieformalny - nie podlega regulacjom kodeksu rodzinnego, co oznacza, że bez dodatkowych umów partnerzy nie mają wobec siebie formalnych zobowiązań. W przypadku rozstania nie przysługuje im na przykład prawo do alimentów czy roszczeń o podział majątku, jeśli wspólne dobra nie są odpowiednio zdefiniowane.
Mecenas Sieńko: W praktyce oznacza to, że konkubinat wymaga większej aktywności prawnej, jeżeli partnerzy chcą uregulować swoje życie od strony prawnej. Z kolei małżeństwo jest bardziej "zautomatyzowane" - po zawarciu związku małżonkowie automatycznie uzyskują określone prawa i obowiązki. Niemniej, dla wielu osób brak formalizacji jest zaletą, ponieważ pozwala na większą elastyczność w zarządzaniu wspólnym życiem.
Czy w takim razie konkubinat może być alternatywą dla małżeństwa?
Mecenas Pięta: Zdecydowanie tak. Choć konkubinat i małżeństwo różnią się w kwestiach prawnych, to oba te modele mają swoje zalety i wady. Konkubinat może być bardzo stabilnym i satysfakcjonującym związkiem, zwłaszcza jeśli partnerzy dbają o jasność wzajemnych ustaleń. W praktyce, z odpowiednimi umowami cywilnoprawnymi, konkubinat może pełnić funkcję bardzo zbliżoną do małżeństwa.
Mecenas Sieńko: Widzimy, że dla wielu młodych ludzi i osób w średnim wieku konkubinat jest naturalnym wyborem. Uważają oni, że to elastyczna forma związku, która lepiej odpowiada na ich potrzeby i styl życia. Warto jednak pamiętać, że zarówno małżeństwo, jak i konkubinat wiążą się z pewnymi konsekwencjami prawnymi, które warto zrozumieć przed podjęciem decyzji o wspólnym życiu.
Dziękujemy za rozmowę i przybliżenie czytelnikom zarówno procedury rozwodowej, jak i zawiłości związanych z konkubinatem.
Informacji udzielili Adwokat Piotr Sieńko oraz Adwokat Artur Pięta z Kancelarii Adwokackiej Sieńko Pięta i Partnerzy s.c. z siedzibą w Poznaniu
ul. Marii Konopnickiej 6/4a, 60 -771 Poznań
www.sienkoipartnerzy.pl
adres e-mail: [email protected]
telefon kontaktowy: +48 537 230 390
