Dziś Wigilia Bożego Narodzenia

W poniedziałek przypada Wigilia Bożego Narodzenia, która w polskiej tradycji jest wspomnieniem narodzin Jezusa Chrystusa. Tradycyjnie wielu Polaków usiądzie po południu do wieczerzy wigilijnej.

Wigilia Bożego Narodzenia to dziś przede wszystkim święto kojarzone z tradycją chrześcijańską, ale warto pamiętać, że ten okres od czasów przedchrześcijańskich miał specjalne znaczenie - Od najdawniejszych czasów Wigilia otwierała rok słoneczny, wegetacyjny i tradycyjny rok obrzędowy. Zachowały się więc w jej obchodach ślady dawnych rytuałów i obrzędów agrarnych, zadusznych i noworocznych - pisze Barbara Ogrodowska, etnografka.

Dziś trudno wyobrazić sobie polski dom bez choinki, ale warto pamiętać, że choinka pojawiła się stosunkowo niedawno - Staropolskim przystrojem świątecznym w okresie Bożego Narodzenia były więc snopy zbóż, słoma, siano, sypane na obrus ziarno. Miały one sprzyjać przyszłym urodzajom i zapewniać dobre plony w nowym roku - wyjaśnia Ogrodowska. Choinka związana jest z niemieckimi ewangelikami i w XIX wieku pojawiała się przede wszystkim w dużych miastach - Nieco później, ale także pod wpływem niemieckim, zjawiły się choinki na Pomorzu, Warmii i Mazurach. Z czasem zwyczaj ustawiania w domu świątecznego drzewka przyjął się w całej Polsce - dodaje Ogrodowska.

Najważniejszym momentem dnia jest wieczerza wigilijna, która rozpoczyna się wraz z ukazaniem się na niebie pierwszej gwiazdki - Jest to pamiątka gwiazdy betlejemskiej - wielkiego światła, które według Pisma Świętego ukazać się miało nad grotą Narodzenia Pańskiego - pisze Ogrodowska. Wigilia zaczyna się od dzielenia opłatkiem, a na stole musi się znaleźć wiele tradycyjnych potraw, choć ich dobór uzależniony jest często od tradycji rodzinnych - Dzisiejsza, polska wieczerza wigilijna, tradycyjnie postna, jest za to bardzo obfita i urozmaicona. Menu wigilijne, nieco odmienne w każdym regionie i domu, zależy od przyjętego zwyczaju, od rodzinnych tradycji kulinarnych, wypróbowanych przepisów. Zależy także od upodobań domowników - wyjaśnia Ogrodowska.

Tym na co czekają przede wszystkim dzieci są prezenty, ale jest to jeden z najmłodszych zwyczajów, którego genezy - podobnie jak w przypadku choinki - należy szukać w Niemczech - Najpierw przyjął się na dworach szlacheckich i w miastach. Na wsi natomiast, w domach chłopskich, jeszcze w połowie XX wieku należał do rzadkości - pisze Ogrodowska. W Wielkopolsce i Poznaniu prezenty tradycyjnie przynosi Gwiazdor, ale w innych regionach kraju postać ta nazywana jest Aniołkiem, Gwiazdką, Dzieciątkiem. Warto też pamiętać, że wielkopolski Gwiazdor zmienił się na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci. Pierwotnie była to postać groźna, która wzbudzała strach u najmłodszych - Gwiazdor obowiązkowo musiał być ze szczepliną. Pytanie grzeczny byłeś? Wiadomo, że każdy był grzeczny. Kożuch zakładał obrócony na drugą stronę, maska jakaś i był gwiazdor - opowiadał mieszkaniec Raczkowa w gminie Skoki uczestniczący w badaniach dotyczących świętowania prowadzonych przez Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Dziś postać Gwiazdora kojarzy się ze Świętym Mikołajem, którego postać znamy z reklam popularnego napoju.

W imieniu całego zespołu epoznan.pl i telewizji WTK życzymy Państwu wesołych i spokojnych świąt Bożego Narodzenia.