Ochrona mniejszości romskiej w Polsce? Poprawy wymaga stan wiedzy Polaków o Romach

Najwyższa Izba Kontroli zajęła się kontrolą zadań nałożonych na administrację przez ustawę o mniejszościach etnicznych oraz efektów działań dziesięcioletniego rządowego programu na rzecz mniejszości romskiej.

Rządowy program romski, który realizowany był w latach 2003 - 2013, miał na celu włączenie Romów do życia obywatelskiego i wyrównanie szans członków tej grupy w stosunku do reszty społeczeństwa - Rządowy program romski rozwijał się powoli, ale systematycznie. Zapewnił mniejszości romskiej prawo do edukacji i opieki zdrowotnej, ale jednocześnie umożliwiając zachowanie tożsamości, obyczajów i kultury. Jednak dziesięć lat realizacji programu to zbyt krótki okres, aby w pełni wyrównać szanse Romów wobec reszty społeczeństwa - tłumaczy Dominika Tarczyńska, rzeczniczka Najwyższej Izby Kontroli.

Za główny sukces NIK uznaje włączenie społeczności Romskiej do realizacji programu - Znaczącym sukcesem programu było zaangażowanie blisko osiemdziesięciu organizacji romskich w życie społeczne. Romowie uwierzyli w możliwość wpływania na własną sytuację i własny wizerunek. Wzrost świadomości obywatelskiej potwierdzili biorąc aktywny udział w ostatnim spisie ludności, choć wcześniej odmawiali udziału w tego typu badaniach - mówi Tarczyńska. W szczytowym momencie w realizacji programu brało blisko 400 różnego rodzaju podmiotów.

Choć NIK zauważa, że realizacja programu zmieniła sytuację Romów, to nadal są oni grupą marginalizowaną, a problemem pozostaje niższy status socjalny, gorsze wykształcenie i brak pracy - Na zmniejszenie bezrobocia wśród Romów wydano nieco ponad 2% środków z programu. Efekt jest niewielki. Bezrobocie wśród mniejszości romskiej wciąż utrzymuje się na poziomie 70%. Niska aktywność zawodowa nie jest spowodowana tylko niskim wykształceniem lub jego brakiem. Należy pamiętać, że niezwykle ważny dla Romów jest kodeks obyczajowy, który zabrania im wykonywania określonych zawodów. Stąd wynikają ograniczenia i trudności w znalezieniu pracy, jak i oferowaniu zatrudnienia - wyjaśnia Tarczyńska.

Jednak problematyka mniejszości Romskiej związana jest też z niewielką wiedzą Polaków na temat przedstawicieli tej grupy - Gminy i wojewodowie powinni zwiększyć aktywność jeśli chodzi o poprawę stanu wiedzy o mniejszości romskiej wśród reszty społeczeństwa. Wzajemne poznanie obu grup jest konieczne, aby negatywne stereotypy nie wpływały na wzajemne relacje między mieszkańcami - podsumowuje Tarczyńska.

W ciągu dziesięciu lat trwania programu zrealizowano ponad 5000 zadań, których koszt to 114 milionów złotych. Dodatkowo przedsięwzięcia na rzecz mniejszości romskiej realizowano też z unijnego programu Kapitał Ludzki. W tej chwili realizowana jest druga edycja programu, która zaplanowana została na lata 2014 - 2020.