Czym jest upadłość konsumencka i jaki jest jej cel?
Szacuje się, że 2,6 mln Polaków ma problemy z terminową spłatą zobowiązań, a ich zaległości przekroczyły 86 mld zł. Niestety, dla części z nich kończy się to utratą płynności finansowej, przez co wielu wpada w tzw. spiralę zadłużenia bądź mierzy się z egzekucjami komorniczymi. Przyczyny mogą być różne - inflacja, wysokie stopy procentowe czy nadal odczuwalne skutki pandemii, ale też problemy zdrowotne bądź utrata pracy.
Prawo pozwala jednak osobom zmagającym się z trudnościami finansowymi na złożenie wniosku o upadłość konsumencką, której głównym celem jest danie dłużnikowi szansy na zatrzymanie narastających długów, uregulowanie swojej sytuacji finansowej i, w konsekwencji, wyjście na prostą.
Według dostępnych danych upadłość konsumencka jest coraz częściej wybieraną drogą wśród Polaków w celu rozwiązania problemu rosnącego zadłużenia - jak wynika z analiz przeprowadzonych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej, już w I połowie 2024 roku ogłoszono ją w stosunku do 10833 osób. Najmłodsza osoba miała zaledwie 11 lat, najstarsza - 96. Każdego roku rośnie ilość ogłoszonych upadłości, na co wpływ mają z pewnością zmieniające się uwarunkowania ekonomiczno-gospodarcze, zwiększona świadomość prawna oraz nowelizacje przepisów.
W ciągu ostatnich lat prawo upadłościowe w Polsce ulegało bowiem istotnym zmianom celem uproszczenia procedur oraz zwiększenia szans na "restart" dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej - w ten sposób upadłość konsumencka zyskała na atrakcyjności i stała się realną szansą na wyjście z długów.
Czym jest upadłość konsumencka i jaki jest jej cel?
Upadłość konsumencka jest procedurą sądową, która daje szansę na wyjście z długów osobom nieradzącym sobie już ze spłatą wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Pierwszym etapem postępowania jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości i rozpoznanie go przez sąd. Jeśli sąd uzna, że rzeczywiście doszło do niewypłacalności, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości.
Należy jednak pamiętać, że samo ogłoszenie upadłości nie jest równoznaczne z automatycznym umorzeniem długów. Celem upadłości konsumenckiej jest bowiem oddłużenie, ale z jednoczesnym zadbaniem o interesy wierzycieli. Dlatego po ogłoszeniu upadłości rozpoczyna się drugi etap postępowania z udziałem syndyka. W jego trakcie może dojść do sprzedaży majątku upadłego, syndyk uprawniony jest również do zajęcia wynagrodzenia na podobnych zasadach jak komornik (postępowania egzekucyjne nie mogą się już wówczas toczyć) - cała procedura ma na celu stworzenie realnego dla upadłego planu spłaty wierzycieli, który pogodzi interesy obu stron. Dopiero wykonanie ustalonego przez sąd planu spłaty, co może zająć kilka lat, prowadzi do umorzenia zobowiązań powstałych przed ogłoszeniem upadłości.
Kto może skorzystać z upadłości konsumenckiej?
Upadłość konsumencka przeznaczona jest dla osób fizycznych, które trwale utraciły zdolność do spłaty swoich zobowiązań pieniężnych - przyjmuje się, że świadczy o tym co najmniej 3-miesięczne opóźnienie w płatnościach. Dotyczy to też byłych przedsiębiorców - działalność powinna być jednak zamknięta przed złożeniem wniosku.
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej można złożyć w dowolnym momencie, bez ograniczeń czasowych. Zasadniczo w kontekście jego złożenia nie ma znaczenia liczba wierzycieli, rodzaj długu, wysokość zadłużenia czy powód niewypłacalności. Okoliczności te mogą mieć jednak znaczenie na późniejszym etapie postępowania i wpływać na sposób jego zakończenia.
Co również istotne, aby skorzystać z upadłości konsumenckiej nie trzeba posiadać majątku.
Dlaczego warto skorzystać z upadłości konsumenckiej?
Postępowanie upadłościowe, choć czasem długotrwałe, w wielu przypadkach może okazać się najlepszym, a przy tym nierzadko jedynym wyjściem z trudnej sytuacji finansowej.
Podstawową zaletą upadłości konsumenckiej jest możliwość oddłużenia i wyjścia na prostą. W zdecydowanej większości przypadków następuje to po wykonaniu ustalonego przez sąd planu spłaty wierzycieli, który stanowi dla upadłych szansę na spłatę wierzycieli na dogodnych warunkach, przy uwzględnieniu możliwości zarobkowych, potrzeb życiowych i mieszkaniowych. Jednocześnie suma spłat w ramach planu spłaty jest najczęściej niższa niż łączna wysokość zadłużenia, co odróżnia upadłość konsumencką od postępowań komorniczych toczących się do momentu całkowitej spłaty długu.
Poza tym upadłość konsumencka daje dłużnikom szansę na zadbanie i odbudowę swojej kondycji psychicznej. Nieustanne myślenie o problemach finansowych, niejednokrotnie połączone z telefonami i wezwaniami do zapłaty od wierzycieli, przyczynia się do dyskomfortu psychicznego dłużnika, a także wpływa na osoby mu najbliższe. W trakcie postępowania niemożliwe jest prowadzenie odrębnych postępowań egzekucyjnych. Dla wielu osób już sam fakt, że w miejsce wielu komorników pojawia się syndyk, jest znaczną ulgą. Jednocześnie bardzo często z momentem ogłoszenia upadłości istotnie spada aktywność wierzycieli w postaci telefonów, smsów czy wezwań do zapłaty - odzyskanie komfortu psychicznego w tym zakresie to również duża zaleta tego postępowania.
Co można osiągnąć?
Ostateczne efekty upadłości konsumenckiej zależą od indywidualnych okoliczności sprawy, w tym przyczyn zadłużenia, posiadanego majątku, możliwości zarobkowych czy kosztów utrzymania. Poniższe przykłady mogą jednak zobrazować możliwości, jakie daje to postępowanie.
W jednej ze spraw zadłużenie upadłego wynosiło niemal 8 mln zł i wynikało z poręczenia za cudzy dług związany z ostatecznie nieudanym przedsięwzięciem biznesowym. W wyniku upadłości konsumenckiej upadły uzyskał umorzenie ponad 99,5% - pozostałą część spłacił w ramach dogodnego planu spłaty.
W innej sprawie problemy upadłej wynikały z utraty pracy i problemów zdrowotnych. Na skutek upadłości konsumenckiej umorzeniu uległo zadłużenie w wysokości niemal 250 tys. zł - jednocześnie ze względu na trudną sytuację upadłej sąd oddłużył ją bez konieczności dokonywania jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli.
W jeszcze innym przypadku do powstania spirali zadłużenia doprowadziły rosnące koszty życia i nienadążające za nimi zarobki - w pewnym momencie upadły musiał posiłkować się "chwilówkami", a zadłużenie w mgnieniu oka urosło do ok. 100 tys. zł. Po wykonaniu planu spłaty upadły będzie mógł wyjść na prostą, choć wcześniej wydawało mu się to niemożliwe, a umorzeniu ulegnie 85% jego zadłużenia.
Na końcu warto wspomnieć o upadłej, której długi były konsekwencją oszustwa związanego z inwestycją na rynku kryptowalut, którego ofiarą padła. Po umorzeniu postępowania karnego ze względu na niewykrycie sprawców upadłość konsumencka stała się jedyną drogą do uwolnienia się od zobowiązań. Jej wynikiem było ustalenie korzystnego planu spłaty, a także finalnie umorzenie niemal całego długu wynoszącego 150 tys. zł.
Powyższe przykłady pokazują, że niezależnie od przyczyn niewypłacalności i wysokości zadłużenia, upadłość konsumencka może okazać się dla każdego szansą na odzyskanie wolności finansowej.
Masz długi? Zasięgnij porady i uwolnij się od nich
W obliczu różnorodnych problemów finansowych warto zastanowić się nad skorzystaniem z upadłości konsumenckiej - w wielu przypadkach stanowi ona realną szansę na rozwiązanie problemów związanych z zadłużeniem oraz odzyskanie kontroli nad swoją kondycją finansową, będąc atrakcyjną alternatywą dla windykacji czy wieloletnich postępowań egzekucyjnych. Warto jednak w tym celu zasięgnąć porady i wiedzy specjalistów, którzy pomogą właściwie przeanalizować sytuację i wesprzeć w działaniach zmierzających do wyjścia na prostą w życiu.
