Rozwód od kuchni - jak przygotować się do pierwszej rozprawy?
Dla wielu osób pierwszy kontakt z wymiarem sprawiedliwości, szczególnie w sprawie rozwodowej, bywa źródłem ogromnego stresu. Oznacza to konfrontację z trudnymi emocjami, formalnościami prawnymi i nieznanym środowiskiem sądowym. Jak przebiega postępowanie rozwodowe? Co może nas czekać, gdy otrzymamy wezwanie na pierwszą rozprawę? Jak najlepiej przygotować się do udziału w rozprawie?
Na te, i wiele innych pytań odpowie nasza ekspertka - profesor UAM dr hab. Iwona Sepioło-Jankowska. Jest to nie tylko wybitna specjalistka, ale również doświadczony adwokat, który na co dzień bierze udział w licznych postępowaniach sądowych. Dzięki jej wiedzy i praktyce dowiemy się, jak skutecznie przejść przez ten często bolesny, lecz istotny etap życia.
Jak wygląda początek procesu i co czeka strony na wstępie?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: Cała procedura rozwodowa rozpoczyna się od otrzymania przez stronę postępowania pisemnego zawiadomienia z sądu, które informuje o terminie pierwszej rozprawy. W dokumencie tym znajdziemy kluczowe szczegóły, takie jak data, godzina oraz informacja, czy rozprawa odbędzie się w trybie stacjonarnym czy online. Zawiadomienie może również zawierać prośbę o dostarczenie dodatkowych dokumentów, na przykład zaświadczenia o dochodach.
Obecność na pierwszej rozprawie jest obowiązkowa. W dniu rozprawy trzeba stawić się w sądzie o wyznaczonej godzinie, jednak na salę można wejść dopiero po wezwaniu przez sąd. Ważne jest, by przygotować się zarówno psychicznie, jak i organizacyjnie, ponieważ to pierwszy krok w formalnym procesie rozwodowym.
Kogo można się spodziewać po wejściu na salę sądową?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: Rozprawy rozwodowe odbywają się przy drzwiach zamkniętych. Oznacza to, że osoby postronne nie mają wstępu na salę, chyba że obie strony wyrażą na to zgodę. Zatem na sali rozpraw obecni będą jedynie: sędzia, dwóch ławników, protokolant oraz, jeśli go ustanowiłeś, twój pełnomocnik. Oczywiście będzie też obecny twój małżonek i jego pełnomocnik, jeśli również zdecydował się na taką pomoc prawną. Dodatkowo na rozprawie mogą pojawić się świadkowie, jeśli zostali wezwani na dany termin. Ważne jest, że wszyscy świadkowie wchodzą na salę tylko na początku rozprawy, aby sąd mógł potwierdzić ich obecność. Następnie wychodzą z sali, a sąd wzywa ich do złożenia zeznań pojedynczo. Istotne jest też zajęcie na sali odpowiedniego miejsca. Jako strona powodowa powinieneś zająć miejsce po prawej stronie sądu, natomiast strona pozwana siedzi po lewej stronie. Za stołem sędziowskim zasiada sędzia przewodniczący oraz dwóch ławników. Obok nich znajduje się także protokolant, który zapisuje przebieg rozprawy. W niektórych przypadkach, jeśli sala ma odpowiednie wyposażenie, cała rozprawa może być również nagrywana.
Czy nagrywanie rozprawy jest naprawdę konieczne?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: Początkowo nagrywanie rozprawy może wydawać się dodatkowym źródłem stresu, zwłaszcza podczas składania zeznań. Mimo tego, uważam, że to bardzo praktyczne rozwiązanie. Tradycyjny, pisemny protokół, sporządzany na bieżąco przez protokolanta, nie zawsze jest idealny. Mogą w nim pojawić się błędy lub przeinaczenia, a same pytania zadawane przez sąd czy pełnomocników często nie są zapisywane, jedynie odpowiedzi świadków. E-protokół, czyli nagranie rozprawy, zapewnia precyzyjne utrwalenie jej przebiegu od początku do końca. Dzięki temu w każdej chwili można wrócić do złożonych zeznań i mieć pewność, że wszystko zostało dokładnie zarejestrowane, bez zniekształceń czy omyłek.
Co się dzieje po zajęciu miejsc przez wszystkie osoby obecne na sali?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: Na początku rozprawy sąd dokonuje legitymowania stron. Jeśli obecni są świadkowie, zostają poproszeni o opuszczenie sali i będą wezwani z powrotem, gdy nadejdzie czas ich zeznań. Następnie sąd zwraca się do Ciebie i Twojego małżonka z pytaniem, czy podtrzymujecie swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie. Możecie zarówno potwierdzić, jak i zmienić swoje stanowisko.
Na przykład, jeśli złożyłeś pozew o rozwód z wyłącznej winy małżonka, a druga strona odpowiedziała wnioskiem o rozwód z Twojej winy, możecie, zanim rozprawa się rozpocznie, ustalić wspólnie, że chcecie rozwodu bez orzekania o winie, aby uniknąć sporów. Wówczas na sali rozpraw możecie złożyć odpowiednie oświadczenie, zmieniając swoje stanowiska.
Jeżeli wiadomo, że sprawa nie zakończy się na pierwszej rozprawie, a sąd ma rozpatrzyć dodatkowe wnioski, np. o zabezpieczenie alimentów, w pierwszej kolejności może przeprowadzić przesłuchanie informacyjne Ciebie i Twojego małżonka. To wstępne przesłuchanie nie wyklucza późniejszego pełnego przesłuchania. Zwykle najpierw zeznania składa powód, a następnie pozwany.
Na czym polega takie przesłuchanie informacyjne? Jakie są podstawowe pytania, które sąd może zadać?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: To, jakich pytań możesz spodziewać się na rozprawie, zależy od tego, czy rozwodzisz się bez winy, czy z winą, a także czy posiadacie małoletnie dzieci. W przypadku rozwodu bez winy pytania ukierunkowane będą wyłącznie na ustalenie przez sąd, czy pomiędzy Wami zerwane zostały wszystkie więzi (uczuciowe, fizyczne, gospodarcze). Na sali rozpraw mogą zostać zadane takie pytania jak: Czy nadal kochasz męża/ żonę? Kiedy ustały między Wami kontakty fizyczne? Czy nadal prowadzicie wspólne gospodarstwo domowe? Jeżeli orzekając rozwód, sąd będzie musiał ustalić kwestie dotyczące Waszych dzieci (władza rodzicielska, kontakty, alimenty) otrzymasz dodatkowy zestaw pytań ukierunkowany na Twoje relacje z dziećmi, ich koszty utrzymania i Twoje zarobki. Liczba i szczegółowość tych pytań zależna będzie od tego, czy w kwestiach dotyczących dzieci jesteście zgodni, czy sporni. Czego sąd oczekuje od stron w odpowiedzi na pytania? I jakie jeszcze mogą zostać zadane? Sąd na pewno zapyta również o datę zawarcia związku małżeńskiego, czy toczą się między Wami jakieś inne sprawy sądowe - jest to o tyle ważne, że na czas trwania procesu rozwodowego wszelkie inne sprawy z zakresu prawa rodzinnego, które toczą się między stronami, muszą zostać zawieszone. Sąd zapyta również, kiedy relacje stron zaczęły się psuć, co było tego powodem. Najczęściej, jeśli to są sprawy lakoniczne i szybkie, mówimy o niezgodności charakterów czy braku możliwości dojścia do porozumienia w wielu istotnych kwestiach dotyczących rodziny. Nieraz niestety kryje się pod tym przemoc fizyczna, przemoc psychiczna czy ekonomiczna, problemy z alkoholem czy inne uzależnienia - o czym należy poinformować sąd. Kolejnym pytaniem może być, czy strony zawierały małżeńskie umowy majątkowe, czy mają wspólne małoletnie dzieci. Jeśli tak, to sąd powinien odebrać oświadczenie o ilości, wieku oraz płci tych dzieci.
Jakich pytań można się spodziewać w przypadku gdy strony walczą o winę?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: W przypadku rozwodu z winą musisz liczyć się z większą liczbą pytań. Będą one mocno drążyć przebieg Twojego małżeństwa. Jeżeli walczysz o winę, musisz liczyć się z tym, że na sali rozpraw trzeba będzie opowiedzieć o różnych nieprzyjemnych sytuacjach i zachowaniach Twojego małżonka, które przyczyniły się do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Druga strona również może męczyć Cię pytaniami, będzie przecież chciała wykazać, że kierowane przez Ciebie zarzuty są nieprawdziwe bądź mocno podkoloryzowane.
Co do kwestii technicznych - jaka jest kolejność zadawania pytań i wypowiedzi?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: Jako pierwszy pytania zacznie zadawać sędzia. Gdy ten zestaw się wyczerpie, prawo do zadawania pytań będzie mieć Twój adwokat lub Ty. Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie jego pytania, przyjdzie kolej na pytania od Twojego małżonka lub jego adwokata. Należy pamiętać, że nieważne kto zadaje Tobie pytanie, odpowiadając na nie zawsze trzeba zwracać się do sądu. Do Sądu zwracasz się per "Wysoki Sądzie". Nietaktem jest zwracam się do sądu per "Proszę Pani" lub "Panie Sędzio". Jeżeli któreś z otrzymanych pytań nie ma w Twojej ocenie związku ze sprawą, możesz wnieść o jego uchylenie (nie składasz sprzeciwu jak w amerykańskich filmach). Jeżeli masz pełnomocnika to on będzie czuwał nad prawidłowością zadawanych pytań.
Ile może trwać rozprawa w sprawie o rozwód?
PROF. IWONA SEPIOŁO-JANKOWSKA: Rozprawa rozwodowa może trwać kilka minut, albo kilka godzin. Wszystko właśnie zależy od tego, czy rozwód jest bez winy, czy z winą, czy jesteście zgodni co do wszystkich kwestii, czy też pozostają kwestie sporne. Przykładowo: Jeżeli rozwodzisz się bez winy i nie macie małoletnich dzieci - rozprawa może trwać ok. 15-20 min. Jeżeli rozwodzisz się bez winy i posiadacie małoletnie dzieci, a do tego jesteście zgodni co do wszystkich kwestii (alimenty, władza rodzicielska, kontakty) - rozprawa może trwać ok. 30-40 min. Jeżeli rozwodzisz się z winą, to niezależnie od tego czy macie małoletnie dzieci, czy nie - na jednej rozprawie rozwodowej nie skończy się, a każda rozprawa może trwać od godziny do kilku godzin. Potrzebny jest czas na przesłuchanie, analizę dowodów. W jaki sposób kończy się rozprawa rozwodowa? Twoja pierwsza rozprawa rozwodowa nie zawsze zakończy się wyrokiem. Właściwie, uzyskanie wyroku rozwodowego na pierwszej rozprawie, możliwie jest jedynie w sprawach o rozwód bez orzekania o winie i bez sporów o dzieci. A sprawy o podział majątku zwykle w ogóle przeprowadza się w osobnym postępowaniu. Zwykle rozprawa będzie kontynuowana na kolejnych posiedzeniach. Będą na nich analizowane dowody, przesłuchiwani świadkowie, a na końcu dojdzie do wysłuchania małżonków. Pod koniec każdej rozprawy należy być szczególnie czujnym. Sędzia może bowiem nałożyć na Ciebie zobowiązanie do wykonania jakiejś czynności, np. przedłożenia jakichś dokumentów. Jeśli nie wykonasz takiego zobowiązania, to możesz liczyć się z negatywnymi skutkami. Dlatego zawsze warto zabrać ze sobą notes i długopis.
Temat tego, co może się wydarzyć podczas rozprawy rozwodowej przestał być dla wielu osób zagadką. Znając przebieg postępowania i zasady zachowania, można zyskać większy spokój i lepsze przygotowanie do własnej rozprawy, co w kontekście uzyskanych informacji, jest niezwykle istotne.
LinkedIn: https://www.linkedin.com/company/kancelaria-adwokacka-prof-uam-dr-hab-iwona-sepiolo-jankowska/
