Jakie są przyczyny nadżerek w jamie ustnej? Jak im zapobiegać?
Nadżerki to uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej, które powodują ból i tkliwość w miejscu powstania. Aby im zapobiegać, w pierwszej kolejności trzeba ustalić, co jest możliwą przyczyną ich pojawiania się. Sprawdź, skąd się biorą nadżerki i dowiedz się więcej o ich leczeniu oraz profilaktyce.
Nadżerka w jamie ustnej - co to za zmiana?
W jamie ustnej mogą pojawić się zmiany w postaci okrągłej lub owalnej nadżerki. Jest to termin stosowany do opisu powierzchownego przerwania ciągłości błony śluzowej powyżej warstwy komórek podstawnych. Kiedy dojdzie do urazu mechanicznego lub rozpadu pierwotnych wykwitów w postaci grudek lub pęcherzy, wówczas pojawia się nadżerka [1].
Początkowo zmiana przypomina czerwoną plamkę. Kiedy jednak zostaje zajęta cała grubość nabłonka, na nadżerce pojawia się nalot włóknikowy. Wtedy zmienia swoje zabarwienie na odcienie bieli i żółci. Po zagojeniu nadżerki rzadko pozostają ślady [1].
Nadżerki w jamie ustnej - skąd się biorą?
Pojawienie się nadżerki w ustach zwykle rodzi pytania o powody jej powstania. Większość zmian jest spowodowana miejscowymi uszkodzeniami mechanicznymi. Najczęstszymi przyczynami powstawania nadżerek w jamie ustnej są oparzenia, przygryzienia warg i policzków oraz skaleczenia podczas zabiegów stomatologicznych lub urazy podczas noszenia protez i aparatów ortodontycznych [2].
Przyczyną pojawiania się nadżerek w jamie ustnej mogą być także toczące się w organizmie choroby. Na przykład często zdarza się, że na bolesne przerwania ciągłości nabłonka narzekają pacjenci z nowotworami. Nadżerki mogą powstawać przy wirusowych chorobach ogólnoustrojowych, takich jak ospa wietrzna, mononukleoza zakaźna lub nawracająca opryszczka pospolita. Zmiany pojawiają się również przy grzybicach oraz chorobach wywołanych przez bakterie (np. gruźlica lub martwicze wrzodziejące zapalenie dziąseł) [1].
Ponadto nadżerki mogą wystąpić, jeśli pacjent przyjmuje pewne leki np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki immunosupresyjne, cytostatyki, antybiotyki lub sulfonamidy [1]. Mogą też powstawać u chorych na cukrzycę. Często nadżerki w jamie ustnej są pierwszym objawem innej choroby, np. dotykającej krwi, skóry lub tkanki łącznej [2].
Zapobieganie nadżerkom jamy ustnej - jakie są działania profilaktyczne?
Niestety do powstawania nadżerek najczęściej dochodzi w wyniku zaniedbań codziennej higieny jamy ustnej. Podstawą profilaktyki są odpowiednio dobrane akcesoria do mycia zębów, dziąseł i języka oraz regularność i dokładność w ich używaniu. Poza tym:
-
należy zadbać o zbilansowaną dietę bogatą w witaminy i składniki mineralne;
-
zaleca się zachować ostrożność podczas noszenia i zdejmowania protez, aparatów ortodontycznych oraz spożywania pokarmów mogących podrażniać błony śluzowe;
-
lepiej unikać jedzenia cukierków lub lizaków z ostrymi krawędziami;
-
trzeba uważać na nerwowe przygryzanie warg i policzków;
-
wskazane jest rzucenie palenia, zwłaszcza przy nawracających nadżerkach;
-
należy ograniczyć picie alkoholu, bo podrażnia błony śluzowe w jamie ustnej.
Leczenie nadżerek w jamie ustnej - jak przyspieszyć gojenie?
Niezależnie od tego, czy jest to nadżerka na podniebieniu, języku, policzku lub w innym miejscu, warto nałożyć na nią środek do stosowania miejscowego. W aptece są dostępne bez recepty preparaty w postaci aerozolu lub żelu, które aplikuje się bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsce. Ich składniki wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, antyseptyczne i przyspieszające gojenie się uszkodzonego nabłonka [1].
Nadżerki można smarować również żelem z aloesu, olejkiem z drzewa herbacianego lub stosować ziołowe płukanki do jamy ustnej np. z szałwii lekarskiej, rumianku lub łopianu [2].
Aby nadżerka w jamie ustnej szybciej się zagoiła, nie wolno jej podrażniać. Dlatego przy stanie zapalnym lepiej unikać picia i jedzenia gorących, pikantnych, kwaśnych lub słonych pokarmów [2].
Nieleczone nadżerki mogą nawracać lub utrudniać mówienie i jedzenie. Jeżeli domowe sposoby i środki bez recepty nie pomagają, należy skonsultować się z lekarzem.
Artykuł powstał przy współpracy z Bausch + Lomb
Bibliografia:
[1] Waśniewska-Okupniak E., Szyfter W., Diagnostyka zapaleń jamy ustnej z nadżerkami i owrzodzeniami błony śluzowej, Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, Tom 4, Nr 1 (2015), s. 15-19.
[2] Kuźnik M., Afty - przyczyny i leczenie, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 29.02.2024)).
[3] Nowak M., Nadżerki i owrzodzenia występujące w jamie ustnej - rozpoznanie, leczenie, profilaktyka onkologiczna, 2020 (witryna internetowa: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/nadzerki-i-owrzodzenia-wystepujace-w-jamie-ustnej-rozpoznanie-leczenie-profilaktyka-onkologiczna (dostęp: 29.02.2024)).
