|
Do lektury tej książki zachęciło mnie wiele zapowiedzi i rozmów z
autorem, publikowanych w polskich mediach. Paradoks historii polega na tym, że
wszystkie one „szły” obok narracji tej książki. Albo inaczej – znalazłem w niej
to, czego nie było w żadnej zapowiedzi, czego nawet nie wychwyciłem w
wywiadach.
Niektóre zapowiedzi dryfowały w
stronę porównań do Ameryki Trumpa, choć powstała przed nastaniem jego rządów.
To prawda, można w niej znaleźć pierwiastki mentalności, jaka dziś Ameryką
rządzi, ale jak na ironię, opowieść dzieje się w Ameryce rządzonej przez
Demokratów, a więc skrajnego dziś przeciwieństwa amerykańskiego republikanizmu.
Ale trzeba powiedzieć sobie
wyraźnie, że nie ma tu prostych przerysowań w rodzaju Demokraci OK, Republikanie
- be, bo w ogóle nie jest to książka o polityce. O polityce może tyle, że
przedstawia ją jako jedno wielkie szambo, w którym umoczeni są i jedni, i
drudzy uczestnicy amerykańskiej sceny politycznej.
Nie jest to książka o polityce,
nie jest to książka o walce Dobra ze Złem, nie jest to też opowieść o dwóch
wizjach Ameryki – choć wszystkie te wątki się w niej przewijają i stanowią tło
dla głównej narracji. To książka o miłości i zdradzie, o zawiedzionych
uczuciach i tęsknocie – tak mocno nakreślonych, że mimowolnie podzielanych
przez czytającego.
To książka o ucieczkach i
powrotach, o tym, że ważne są korzenie – rodzinne, związane z miejscem
narodzin, dzieciństwa i dojrzewania. W tym kontekście żadna ucieczka się nie
udaje, bo każda z nich na końcu żmudnej drogi kończy się … powrotami. Przy czym
każdy z tych powrotów jest inny, głębszy czy płytszy, realny, czy w tylko sferze
wspomnień.
Coś, co dławi i boli, to
zaskakujące zdrady ideałów, które – w tych konkretnych przypadkach – budują
przeświadczenie, że nic nie jest pewne – żadna idea, żadna kontestacja i żadna
postawa. Rodzi się zabójcza dla swobodnego oddechu niepewność.
Niksy Nathana Hilla jest arcydziełem w tym sensie, że buduje i
potęguje napięcie, które nie puszcza właściwie przez całą książkę – i trzyma
długo po lekturze – choć to nie jest powieść sensacyjna. To napięcie nakazuje
uważnie rozglądać się dookoła. Fenomenem Niksy
jest to, że idąc szlakami życiowymi bohaterów książki czytelnik zastanawia się
nad swoim życiem – swoimi wyborami, decyzjami i poglądami. Niksy zachęcają, by zajrzeć w swoje życie bardzo głęboko. I się
zatrzymać.
To książka o strachu przed
otwieraniem nowych życiowych drzwi, bo nie wiadomo, co za nimi odnajdziemy. Nie
ma prostych recept, prostych decyzji i prostych wyborów. Nie ma pewności, czy
to, co wygląda pięknie, łagodnie i wspaniale, tym pięknym, łagodnym i
wspaniałym jest w rzeczywistości.
Znakomitym mottem jest to, co
mówi matka głównemu bohaterowi: To, co
kochasz najbardziej, kiedyś zrani cię najmocniej. I nie będzie przesady,
jeśli stwierdzę, że te przeszło 850 stron jest na dobrą sprawę rozwinięciem tej
myśli. Przy czym, inaczej ona brzmi przed przez lekturą książki, inaczej już
po.
Czytanie książki z wyraźnie
odczuwalnym smutkiem kończy się promykiem nadziei. Aż mnie skręca, by zacytować
kilka ostatnich linijek tekstu, ale nie chcę psuć całego efektu. Poza tym, będą
one zrozumiałe dopiero po przebrnięciu przez całą książkę.
Nathan Hill
NIKSY
Wyd. Znak
Kraków 2017
Tłum. Jerzy Kozłowski
|
