Jakie badania na wątrobę z krwi warto zrobić i kiedy są wskazane tzw. próby wątrobowe?

Wątroba jest organem, który w organizmie człowieka spełnia kilka ważnych funkcji - w tym funkcję detoksykującą, magazynującą czy wydzielniczą. Aby ocenić stan tego organu i wychwycić ewentualne nieprawidłowości, wykonuje się badania z krwi, określane potocznie mianem "prób wątrobowych". Wykazują one (między innymi) poziom aktywności poszczególnych enzymów wątrobowych, których nieprawidłowości mogą świadczyć o rozwoju stanów patologicznych lub chorób w obrębie omawianego narządu.

Czym są "próby wątrobowe" (badania wątroby z krwi) i jakie parametry uwzględniają?

Badania wątroby z krwi obrazują stan tego narządu i mogą być wykonywane w ramach profilaktyki chorób, ich diagnostyki, a także w celu kontroli wdrożonych terapii. Jakie badania krwi na wątrobę uwzględnia się w diagnostyce chorób? Do "prób wątrobowych" zalicza się takie parametry, jak:

• ALT - czyli aminotransferazę alaninową, która obecna jest w hepatocytach (komórkach wątroby). Badanie poziomu aktywności tej aminotransferazy jest elementem diagnostyki uszkodzeń wątroby (w tym niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby). Co istotne, nieprawidłowy poziom parametru ALT występuje także w przypadku degradacji komórek mięśnia sercowego (w tym przy zawale serca);
• AST - czyli aminotransferazę asparaginową, również znajdującą się w komórkach wątroby. Jej nadmiarowa aktywność jest nieco mniej swoista dla chorób wątroby, natomiast podnosi się w przypadkach alkoholowych uszkodzeń omawianego narządu;
• ALP - czyli fosfatazę alkaliczną (określaną również jako fosfataza zasadowa). Nie jest to enzym obecny wyłącznie w komórkach wątroby - znajduje się także w kościach i w jelitach, a w przypadku kobiet w ciąży - również w łożysku. Jej aktywność wzrasta między innymi w przypadku rozwoju cholestazy wątrobowej, gdy zaburzone zostają funkcje wydzielnicze tego organu i/lub nastąpi upośledzenie czy całkowite uniemożliwienie odpływu żółci;
• ALB - czyli albumina w surowicy. Albuminy są białkami produkowanymi przez hepatocyty, a ich zadaniem jest przede wszystkim kontrolowanie ciśnienia onkotycznego. W wyniku tego mechanizmu zapewniona zostaje właściwa przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych. Jeśli poziom albumin jest nieprawidłowy (może się tak stać na skutek uszkodzenia wątroby lub toczącego się w jej obrębie stanu zapalnego), dochodzi wówczas do upośledzenia procesu powstawania moczu, chłonki czy do pojawienia się obrzęków;
• GGTP - czyli glutamylotranspeptydaza, występująca między innymi w wątrobie. Jej nieprawidłowy poziom może wskazywać na częste spożywanie alkoholu (zwykle parametr ten jest stale podwyższony u osób cierpiących na chorobę alkoholową), ale także na rozwój innych schorzeń, dlatego wynik GGTP musi być interpretowany wraz z pozostałymi wynikami badań (w tym z resztą "prób wątrobowych");
• BIL-T - czyli bilirubina całkowita. Jest barwnikiem żółciowym, którego podniesiony poziom daje charakterystyczne objawy w postaci zażółcenia powłok skórnych czy białek oczu. Kojarzy się ją zwykle z żółtaczką (i słusznie), natomiast nadmiar bilirubiny występuje także jako skutek uboczny przyjmowania niektórych leków, jako symptom niedokrwistości (o wielu podłożach) czy też w przebiegu marskości wątroby.

Wymienione powyżej badania można zwykle przeprowadzić w laboratoriach w ramach pakietów: https://sklep.alablaboratoria.pl/pakiet/41/pakiet_watrobowy_zawiera_6_badan_-_panel_watrobowy.

Badania wątroby z krwi - jakie są wskazania do ich wykonania?

Niestety, wbrew wielu mitom, wątroba nie daje dolegliwości bólowych, z uwagi na to, że nie znajdują się w niej zakończenia nerwowe. To, co pacjent odczuwa jako gniecenie, ucisk, czy też ból w okolicach prawego podżebrza (bo tam właśnie położony jest omawiany organ) może być wynikiem patologicznego powiększenia wątroby lub też choroby toczącej się w innym obszarze jamy brzusznej. Niemniej, jest to jeden z argumentów za wykonywaniem "prób wątrobowych" w ramach profilaktyki.

Pacjenci, u których lekarz z pewnością zleci wykonanie opisanych powyżej badań, to osoby z chorobą alkoholową, cierpiące na zapalenie wątroby (o różnym podłożu), z podejrzeniem dysfunkcji wątroby i dróg żółciowych, marskości wątroby czy stłuszczenia tego narządu. Oczywiście wymienione wskazania nie wyczerpują pełnego katalogu wskazań do wykonania "prób wątrobowych". Regularnie (i zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego) powinni poddawać się im pacjenci przewlekle stosujący leczenie farmakologiczne oraz zmagający się z otyłością (zwłaszcza w typie brzusznym).