Mija 70 lat od utworzenia na Garbarach oddziału Rometu: to tu produkowano między innymi słynny rowerek 'Balbinka'

Rowerek ,,Balbinka
Rowerek ,,Balbinka

Niegdyś zakłady Romet dzięki rowerom i motorowerom walnie przyczyniły się do rozwoju naszego kraju. Dziś jednak mało kto już pamięta, że Romet to nie tylko Bydgoszcz, gdzie znajdowała się główna siedziba firmy produkującej kultowego Komara czy poczciwego składaka Wigry, ale również szereg fabryk rozlokowanych w sporej części Polski. Jedną z nich był poznański Zakład nr 7, który wytwarzał łańcuchy rozrządu do ,,Malucha'' i ,,Dużego Fiata'' czy rowery dziecięce. W tym roku mija 70 lat od utworzenia na Garbarach oddziału Rometu.

Wszystko zaczęło się w 1949 roku, gdy upaństwowiono prywatne przedsiębiorstwo Wacława Tomaszewskiego o nazwie ,,Centra’’, ulokowane przy ulicy Małe Garbary 8. Wskutek tego prężnie działająca przed drugą wojną światową, a podniszczona niemiecką samowolką fabryka poznańskiego kapitalisty otrzymała nazwę Zjednoczone Zakłady Rowerowe - Zakład nr 7. Stała się zarazem jednym z istotnych elementów wielozakładowego kombinatu, dzisiaj pamiętanego głównie z produkcji motorowerów Komar, Motorynka czy Romet Ogar oraz wytwarzanych na masową skalę rowerów typu ,,składak’’.

Dwa lata po utworzeniu nieopodal Cytadeli oddziału ZZR dołączono do niego inne oddziały bydgoskiej marki - mieszczący się na ulicy Warszawskiej Zakład nr 8 (przed wojną noszący nazwę "Warsztaty Mechaniczne inż. L. Pawlaka w Poznaniu’’) i zlokalizowany w Krakowie Zakład nr 9 (przedwojenna fabryka ,,Orion’’). W 1960 roku natomiast nastąpiło przejęcie przez dawną ,,Centrę’’ działającego dotychczas w Luboniu Zakładu nr 10, gdzie później produkowano m.in. piasty. Zbiegło się to niemal idealnie w czasie z przeniesieniem produkcji z Małych Garbar na ulicę Serbską. Wówczas załoga poznańskich ZZR liczyła już około osiemset osób, podczas gdy początkowo ilość pracowników nie przekraczała nawet dwustu.

Wraz z upływem czasu wzrastała nie tylko liczba zatrudnionych w Zakładzie nr 7, lecz także budowano kolejne hale produkcyjne, stosowano coraz nowocześniejsze technologie oraz rosła liczba wytwarzanych wyrobów. Przykładowo w 1979 roku, już pod szyldem PREDOM-ROMET, wyprodukowano: 1,33 mln piast typu torpedo, 28,5 tys. ton łańcuchów, 1 mln kompletów oświetlenia oraz 115 tys. pojazdów i rowerków dziecięcych. Warto dodać, że na przestrzeni lat w stolicy Wielkopolski powstało również wiele innych elementów wyposażenia rowerowego oraz łańcuchy rozrządu i zestawy naprawcze do samochodów Fiat 125p (,,Duży Fiat’’) i Fiat 126p (,,Maluch’’).

Pod koniec lat 70-tych przystąpiono w poznańskich zakładach do stworzenia trzybiegowej piasty rowerowej, jednak kryzys gospodarczy w 1980 roku odbił się znacząco na fabryce, co spowodowało, że produkcja spadła. Odstąpiono także od projektu nowoczesnej piasty, poprzestano jedynie na prototypach. Co ciekawe, tego typu piasty wówczas produkowane były jedynie w trzech krajach na świecie (!) - Anglii, Niemczech i Japonii. W 1982 roku zakłady rowerowe z siedzibą główną w Bydgoszczy ponownie zmieniły swoją nazwę i odtąd występowały pod szyldem Romet.

Produkcję pojazdów na terenach poznańskiego Rometu zainicjowały trzykołowe rowerki dziecięce ,,Ptyś’’ oraz ,,Balbinka’’. Pierwszy wymieniony miał napęd elektryczny i rozwijał prędkość około 2 km/h. Po dwóch godzinach eksploatacji wymagał ładowania. Drugi natomiast posiadał napęd nożny, a dokładniej pedały zamieszczone na przednim kole. Nie biorąc pod uwagę napędu, konstrukcja obydwu pojazdów była identyczna.

Następnie w stolicy Wielkopolski produkowano czterokołowego gokarta ,,Gucio’’, który ze względu na atrakcyjny i sportowy wygląd cieszył się niemałym zainteresowaniem klientów. Kolejne pojazdy oddziału zlokalizowanego przy ulicy Serbskiej to wytwarzany w kooperacji z czechosłowacką fabryką ,,Cypisek’’ oraz rowerki trzykołowe.z napędem na przednie koło o podobnych do siebie nazwach - ,,Tip’’ oraz ,,Top’’.

Nieco późniejsze dzieła poznańskiego Rometu stanowiły rowerki dwukołowe, produkowane w różnych odmianach - chłopięcych, dziewczęcych i uniwersalnych. Niektóre modele różniły się między sobą jedynie detalami. Handlowe nazwy rzeczonych rowerków to: "AGATKA", "BULI", "AGA", "TROP", "SMYK", "DIXY", "ATB" i "BMX". Kolejnym pojazdem wytwarzanym przy ulicy Serbskiej jest hulajnoga, nawet całkiem podobna do współcześnie wytwarzanych i cieszących się sporą popularnością. Występowała ona pod handlową nazwą "SKUTER".

W poznańskim Romecie produkowano także rowery dla dzieci starszych typu ATB (górski) i BMX na kołach 16-calowych. Drugi wymieniony model w okresie dzieciństwa posiadał autor niniejszego artykułu i zaliczył na nim chyba największy rowerowy wypadek w życiu, ale w końcu jego przeznaczenie to brawurowa jazda. Ramy do rowerów ATB i BMX produkowane były w stolicy Wielkopolski. Koła, siodło, kierownica i inne drobne elementy pozyskiwano natomiast poprzez kooperację.

Poza wymienionymi wyżej pojazdami, w latach 1978-1980 w poznańskim oddziale Rometu produkowano rower treningowy "VITA". Urządzenie wyposażone było w szybkościomierz z licznikiem przejechanych kilometrów.

W latach 90-tych wielkopolska fabryka miała się nie najlepiej, stopniowo chyląc się ku upadkowi. Obiekty w Luboniu sprzedano, produkcję rowerów przeniesiono do Jastrowia, liczba pracowników przerastała potrzeby, a popyt klarował się poniżej oczekiwań. W 1999 roku upadłą fabrykę przejął wreszcie amerykański biznesmen Kaz Jackow. Zmniejszył on powierzchnię zakładu, produkcję piast przeniósł do Chojnowa, a uzyskane w ten sposób grunty sprzedał pod budowę supermarketu Tesco. Firma początkowo prosperowała całkiem nieźle, jednak koniec końców nie sprostała wymaganiom rynku, przegrywając z wyrobami azjatyckimi. Początek XXI wieku przyniósł koniec historii pod tytułem poznański oddział Rometu. Historii trwającej ponad pół wieku, zapoczątkowanej dokładnie 70 lat temu na Garbarach...

Błażej Sienkowski

W.Nowikowski, J. Cichowski ,,Zakłady Rowerowe Romet w Poznaniu 1932-2005’’

mslonik.pl

chlopcyrometowcy.pl

romet.pl

Najczęściej czytane w tym tygodniu

Dziś w Poznaniu

15℃
9℃
Poziom opadów:
0 mm
Wiatr do:
25 km
Stan powietrza
PM2.5
29.41 μg/m3
Dobry
Zobacz pogodę na jutro